u źródeł natury
STRONA GŁÓWNA | O NATURZE 2000 | MAPA | SCENARIUSZE ZAJĘĆ | LINKI | O PROGRAMIE U ŹRÓDEŁ NATURY | O ŹRÓDŁACH

 

Rozwój gospodarczy na terenach Natura 2000


Jednym z najczęstszych nieporozumień dotyczących obszarów Natura 2000 jest obiegowa opinia głosząca, że ten rodzaj ochrony obszarowej blokuje możliwości inwestycji budowlanych czy infrastrukturalnych. Nie jest to zgodne z prawdą. Na obszarach Natura 2000 nie powinno się zezwalać na realizację przedsięwzięć znacząco negatywnie oddziałujących na chronione gatunki i siedliska. Oznacza to, że przedsięwzięcia, których realizacja jest obojętna dla przedmiotu ochrony mogą być realizowane. Podobnie mogą być realizowane projekty, które oddziałują niekorzystnie jedynie na gatunki i siedliska, inne niż te, które stanowią przedmiot ochrony w granicach danego obszaru. Wreszcie, istnieją specyficzne okoliczności (opisane niżej), w których można udzielić zgody na realizację inwestycji ewidentnie szkodliwej dla cennej przyrody obszaru „naturowego”.

Kluczem do rozstrzygnięcia, które przedsięwzięcia mogą być realizowane, a które nie – jest specyficzna procedura oceny oddziaływania na środowisko, opisana w art. 6 Dyrektywy Siedliskowej. Procedura ta zasadniczo przewiduje, że inwestycje szkodliwe dla przedmiotu ochrony obszarów Natura 2000 nie mogą być realizowane. Co ważne, nie ma znaczenia, czy inwestycja jest zlokalizowana w granicach obszaru chronionego, czy poza nim. Jedynym kryterium jest jej wpływ na gatunki i siedliska chronione w obrębie OSOP lub SOOS. I tak na przykład, budowa zapory wodnej nie może być realizowana, jeśli znacząco oddziałuje na warunki bytowania (charakterystykę przepływów) chronionych ptaków i ryb na terenach „naturowych” zlokalizowanych powiedzmy – 100 km w dół biegu rzeki.

Przewidziana dla obszarów Natura 2000 ocena oddziaływania przedsięwzięcia na teren chroniony musi uwzględniać również kumulatywny charakter wielu oddziaływań. Oznacza to, że negatywny efekt projektu może się ujawniać dopiero, gdy uwzględnimy jego – pozornie niewielkie – oddziaływanie w kontekście innych oddziałujących równolegle projektów. I tak na przykład, dobowy pobór 20 litrów wody z cieku wodnego może nie mieć – sam w sobie – istotnego, negatywnego wpływu na ekosystem strumienia. Jednak, jeśli wziąć pod uwagę, że równocześnie zwiększy się obciążenie cieku dostawami związków azotu z nieoczyszczonych ścieków rozbudowywanej równolegle fermy drobiu – to wynikający z tego wzrost stężeń azotu w wodzie może być katastrofalny dla ekosystemu rzeki.

Jeśli istniejące powszechnie dostępne dane nie pozwalają na jednoznaczne stwierdzenie, iż projekt nie stanowi zagrożenia dla walorów obszaru Natura 2000, należy wykonać pełną ocenę oddziaływania na przedmiot ochrony obszarowej. Ocena ta jednak powinna się koncentrować na możliwych oddziaływaniach inwestycji na korzystny status ochronny gatunków i siedlisk, bez potrzeby analizowania wpływu na elementy środowiska przyrodniczego nie związane z kluczowymi gatunkami i siedliskami. Z drugiej strony, należy jednak zaznaczyć, że prawidłowa ocena wpływu inwestycji na walory ochrony obszarowej musi – poza oceną bezpośredniego wpływu na korzystny status ochronny gatunków lub siedlisk – uwzględniać efekty pośrednie. W szczególności konieczne jest uwzględnienie wpływu na kluczowe procesy, struktury i zależności warunkujące długotrwałe istnienie siedlisk na obszarze Natura 2000. Całokształt tych właśnie zależności, kształtujących wygląd i funkcjonowanie obszaru określa się mianem „integralności” obszaru.

Jeśli zasadnicza ocena wykaże, że planowane przedsięwzięcie będzie znacząco niekorzystnie oddziaływać na integralność obszaru Natura 2000, kolejnym etapem procedury jest opracowanie i ocena wpływu alternatywnych metod osiągnięcia celu projektu. Powinny one doprowadzić do wskazania takich modyfikacji zakresu, lokalizacji czy harmonogramu realizacyjnego przedsięwzięcia, który będzie nieszkodliwy dla chronionych gatunków i siedlisk. Jeśli jednak znalezienie alternatywnego i bezpiecznego środowiskowo rozwiązania okazuje się niemożliwe, należy rozważyć, czy przedsięwzięcie nie jest uzasadnione nadrzędnym interesem publicznym.

Ocena oddziaływania na obszar Natura 2000 - uproszczony schemat logiczny

Rys. Ocena oddziaływania na obszar Natura 2000 - uproszczony schemat logiczny


Autorzy:
Marta Majka Wiśniewska (1972) – pracuje dla CEE Bankwatch Network przy Polskiej Zielonej Sieci. Zajmuje się problemami na styku infrastruktura-środowisko, w tym potencjalnymi konfliktami z obszarami sieci Natura 2000.
Przemysław Chylarecki (1963) – ornitolog, pracownik Muzeum i Instytutu Zoologii PAN w Warszawie, współzałożyciel Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków (1991) i twórca programu Monitoringu Pospolitych Ptaków Lęgowych (2000).

Powyższy artykuł pochodzi publikacji "U źródeł Natury. Natura 2000 i inne formy ochrony przyrody. Materiały dla nauczycieli", Łódź 2009, ISBN: 978-83-928246-3-3.

Spis artykułów:




 
 
.
  
U źródeł Natury

Witamy na archiwalnej (2009) stronie projektu
„U źródeł Natury”, którego głównym celem było zapoznanie uczniów i nauczycieli z problematyką programu NATURA 2000 oraz pozostałymi formami ochrony środowiska.


PAKIET DLA GIMANZJÓW

PAKIET DLA LICEÓW

 

logo źródła

Ośrodek Działań Ekologicznych „Źródła”
ul. Zielona 27, 90-602 Łódź
tel. 42 632 81 18, kom. 507 575 535
e-mail: office@zrodla.org
www.zrodla.org


1,5% podatku na zieloną edukację




Sponsorzy programu:


logo NFOSiGW
Projekt dofinansowany ze środków
Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska
i Gospodarki Wodnej



.
Wsparcie udzielone przez Islandię, Liechtenstein
i Norwegię poprzez dofinansowanie
ze środków Mechanizmu Finansowego
Europejskiego Obszaru Gospodarczego
oraz Norweskiego Mechanizmu Finansowego,
a także ze środków budżetu
Rzeczpospolitej Polskiej w ramach
Funduszu dla Organizacji Pozarządowych.




Partnerzy programu:


.

.



Bezpłatny program do rozliczenia podatku
za rok 2023 jest już dostępny do pobrania ze strony opp.zrodla.org


Uwaga! Ta strona używa cookie. Korzystając ze strony wyrażasz zgodę na używanie cookie, zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki.