u źródeł natury
STRONA GŁÓWNA | O NATURZE 2000 | MAPA | SCENARIUSZE ZAJĘĆ | LINKI | O PROGRAMIE U ŹRÓDEŁ NATURY | O ŹRÓDŁACH

 

Jaki jest cel ochrony obszarowej w ramach sieci Natura 2000?


Zasadniczym celem ochrony na obszarach Natura 2000 jest utrzymanie tzw. korzystnego statusu ochronnego gatunków i siedlisk, dla ochrony których powołano dany teren. W odniesieniu do siedlisk, korzystny status ochronny (zwany też „właściwym stanem ochrony” [1]) oznacza sytuację, w której spełnione są jednocześnie trzy warunki:
  • naturalny zasięg lub powierzchnia nie zmniejsza się w sposób ciągły,
  • zachowane są specyficzne struktury i funkcje,
  • typowe dla siedliska gatunki mają korzystny status ochronny.
W przypadku gatunków, korzystny status ochronny określa sytuację, gdy:
  • liczebność lokalnej populacji gatunku nie zmniejsza się w sposób ciągły,
  • zasięg występowania lokalnej populacji gatunku nie zmniejsza się w sposób ciągły,
  • istnieje dostatecznie duża powierzchnia siedlisk niezbędnych dla występowania gatunku.
Skuteczna ochrona korzystnego statusu ochronnego siedlisk i gatunków nie jest możliwa bez zachowania kluczowych struktur i procesów, warunkujących funkcjonowanie lokalnych ekosystemów. Te właśnie podstawowe struktury, procesy i zależności składają się na pojęcie tzw. integralności obszaru. Powodzenie długofalowej ochrony siedlisk i gatunków dla ochrony których powołano dany obszar Natura 2000 zależy w pierwszym rzędzie od umiejętności i możliwości utrzymania integralności tego miejsca. Oznacza to, że skuteczna ochrona obszarów Natura 2000 z reguły wymaga czegoś więcej niż tylko, powiedzmy, zaniechanie płoszenia rzadkich zwierząt czy powstrzymanie się od wyrębu starego drzewostanu. Konieczna jest przede wszystkim całościowa ochrona lokalnych ekosystemów.

Na przykład, dla ochrony obszarów Natura 2000 położonych w dolinach dużych nizinnych rzek, zachowanie integralności miejsca wymaga utrzymania między innymi:
  • pierwotnego reżimu przepływów obejmującego w szczególności wiosenne zalewy nadrzecznych łąk i pastwisk,
  • zachowania naturalnej, urozmaiconej rzeźby terenu,
  • utrzymania ekstensywnego wypasu bydła lub ekstensywnego gospodarowania łąkarskiego na użytkach zielonych,
  • zachowania naturalnych procesów kształtowania koryta rzecznego.

ochrona czynna
fot. Gosia Świderek
Podstawowym narzędziem integracji skutecznej ochrony walorów przyrodniczych z koniecznością rozwoju gospodarczego lokalnych społeczności jest plan gospodarowania sporządzany dla każdego obszaru Natura 2000. Ten właśnie plan (w polskim prawodawstwie określony chyba dosyć niefortunnie – planem ochrony) jest pomyślany jako platforma porozumienia wszystkich lokalnych sił odnośnie metod i form realizacji nadrzędnego i priorytetowego zadania, jakim jest ochrona zagrożonych gatunków i siedlisk przy jednoczesnym poszanowaniu potrzeb ekonomicznych. Właściwe organy administracji są zobligowane do podejmowania wszelkich działań – tak prewencyjnych, jak i aktywnych – zmierzających do zachowania, a gdy trzeba również odtwarzania, korzystnego statusu ochronnego gatunków i siedlisk dla ochrony których powołano dany obszar Natura 2000. Takie aktywne podejście – ukierunkowane na osiągnięcie docelowego stanu ochrony, przy zachowaniu możliwości zrównoważonego gospodarowania – jest odmienne od filozofii ochrony przyrody, praktykowanej dotychczas w rezerwatach czy parkach narodowych.

[1] Takie sformułowanie wykorzystuje Ustawa o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 roku



Autorzy:
Marta Majka Wiśniewska (1972) – pracuje dla CEE Bankwatch Network przy Polskiej Zielonej Sieci. Zajmuje się problemami na styku infrastruktura-środowisko, w tym potencjalnymi konfliktami z obszarami sieci Natura 2000.
Przemysław Chylarecki (1963) – ornitolog, pracownik Muzeum i Instytutu Zoologii PAN w Warszawie, współzałożyciel Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków (1991) i twórca programu Monitoringu Pospolitych Ptaków Lęgowych (2000).

Powyższy artykuł pochodzi publikacji "U źródeł Natury. Natura 2000 i inne formy ochrony przyrody. Materiały dla nauczycieli", Łódź 2009, ISBN: 978-83-928246-3-3.

Spis artykułów:




 
 
.
  
U źródeł Natury

Witamy na archiwalnej (2009) stronie projektu
„U źródeł Natury”, którego głównym celem było zapoznanie uczniów i nauczycieli z problematyką programu NATURA 2000 oraz pozostałymi formami ochrony środowiska.


PAKIET DLA GIMANZJÓW

PAKIET DLA LICEÓW

 

logo źródła

Ośrodek Działań Ekologicznych „Źródła”
ul. Zielona 27, 90-602 Łódź
tel. 42 632 81 18, kom. 507 575 535
e-mail: office@zrodla.org
www.zrodla.org


1,5% podatku na zieloną edukację




Sponsorzy programu:


logo NFOSiGW
Projekt dofinansowany ze środków
Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska
i Gospodarki Wodnej



.
Wsparcie udzielone przez Islandię, Liechtenstein
i Norwegię poprzez dofinansowanie
ze środków Mechanizmu Finansowego
Europejskiego Obszaru Gospodarczego
oraz Norweskiego Mechanizmu Finansowego,
a także ze środków budżetu
Rzeczpospolitej Polskiej w ramach
Funduszu dla Organizacji Pozarządowych.




Partnerzy programu:


.

.



Bezpłatny program do rozliczenia podatku
za rok 2023 jest już dostępny do pobrania ze strony opp.zrodla.org


Uwaga! Ta strona używa cookie. Korzystając ze strony wyrażasz zgodę na używanie cookie, zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki.