u źródeł natury
STRONA GŁÓWNA | O NATURZE 2000 | MAPA | SCENARIUSZE ZAJĘĆ | LINKI | O PROGRAMIE U ŹRÓDEŁ NATURY | O ŹRÓDŁACH

 

Jak przekonywać do Natury 2000



Pomimo że Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000 istnieje już w Polsce od ponad 5 lat, świadomość „co to takiego” jest niewielka. W najgorszej sytuacji są społeczności lokalne, żyjące przy Naturze 2000 lub na jej terenie gospodarujące. Zwykle docierają tam jedynie „strachy na lachy”, że po ustanowieniu ostoi Sieci wprowadzone zostaną liczne zakazy i nic tam nie będzie można robić. Wyolbrzymia się negatywne skutki ustanowienia tej formy ochrony, nie wspominając o potencjalnych korzyściach. Aby skutecznie przekonywać do Natury trzeba potrafić wykazać korzyści z tej formy ochrony przyrody, potrafić obalić mity nt. zagrożeń dla rozwoju regionów i umiejętnie przedstawiać argumenty.

Ostoja Natura 2000
Ostoja Natura 2000 jest szansą na
rozwój turystyki - ścieżka
przyrodnicza prowadząca przez
ostoję ptasią.
fot. Rafał Jasiński
Korzyści z Natury
Tworzeniu sieci Natura 2000 w Polsce towarzyszą mity, pokazujące ją jako zagrożenie dla interesów lokalnych społeczności. Negatywne nastroje nierzadko podsycają władze samorządowe, którym „solą w oku” jest utworzenie nowych obszarów ochrony bez ich zgody (choć są gminy będące zwolennikami Natury). Co jakiś czas w regionalnych czy lokalnych mediach pojawiają się alarmujące doniesienia, że powstanie nowa ostoja ptasia lub siedliskowa, że na jej terenie nie będzie można nic robić – nawet uprawiać własnych pól, wycinać z lasu drzew, a nawet zbierać grzybów i jagód. Takie wręcz absurdalne stwierdzenia ciągle funkcjonują w lokalnych społecznościach. Aby z nimi walczyć trzeba wiedzieć, jak wygląda ochrona przyrody na obszarze Natura 2000. Na terenach wchodzących do Sieci ochronie podlegają tylko wybrane gatunki roślin i zwierząt, ich miejsca występowania lub przebywania oraz niektóre siedliska przyrodnicze. W odróżnieniu od innych obszarów chronionych, nie wprowadza się katalogu zakazów – dozwolona jest każda działalność, która nie wpływa znacząco negatywnie na przedmiot ochrony czy wspomniane wyżej gatunki roślin, zwierząt i siedliska przyrodnicze. Na obszarach „naturowych” inwestycja nie może zostać zrealizowana tylko wówczas, gdy byłaby ona znacząco szkodliwa dla chronionych na tym obszarze gatunków czy siedlisk. Zatem, patrząc na to z drugiej strony, Natura 2000 może stanowić szczelną zaporę dla powstania niechcianych, a uciążliwych inwestycji (np. wielkie fermy), które mogą zniszczyć malownicze miejsca i stanowić utrapienie dla bliższych i dalszych sąsiadów.

Jednak Natura 2000 to także szansa na szybszy rozwój takich form działalności, które nie niszczą przyrody i pozwalają zachować tradycyjną polską wieś. Taką szansą jest chociażby Program Rolnośrodowiskowy. Rolnicy, którzy przystąpią do niego, w zamian za gospodarowanie w sposób bardziej przyjazny środowisku (np. gospodarowanie bez nawozów sztucznych lub zmniejszanie ich użycia, tradycyjny wypas bydła czy późniejsze koszenie łąk) niż „normalnie”, dostają dodatkowe dopłaty, które są powiększane o 20% dla obszarów położonych w sieci Natura 2000. Podobny mechanizm przewidywany jest dla stawów (tzw. „Program stawośrodowiskowy”). Wyznaczenie danego obszaru jako ostoi Natura 2000 jest bardzo istotnym potwierdzeniem, że (zwykle) jest to obszar o dobrze zachowanym środowisku naturalnym, a co za tym idzie, miejscem dobrym do biernego lub czynnego wypoczynku. Turystyka może stanowić impuls do rozwoju lokalnego poprzez obsługę ruchu turystycznego (noclegi, wyżywienie, zbyt dla produktów lokalnych, większy obrót u istniejących usługodawców i wiele, wiele innych sposobów na podratowanie swoich budżetów). Chęć rozwoju turystyki nierzadko stanowi początek działań na rzecz zachowania i ekspozycji dziedzictwa kulturowego danego terenu – np. odnawiania zabytkowych obiektów (choćby zapomnianych cmentarzy) czy utrzymania z wolna ginących zwyczajów i obrzędów. Natura 2000 może sama w sobie tworzyć miejsca pracy, np. w realizacji zabiegów czynnej ochronny dodatkowe źródło zarobków nierzadko będą znajdowali miejscowi.

Jak skutecznie przekonywać do Natury 2000
Obok wiedzy o możliwościach rozwoju gospodarczego, związanego z istnieniem ostoi Natura 2000, ważny jest sam sposób rozmowy na temat nowych obszarów ochrony. Nie jest to łatwe, zwłaszcza, że (przypomnijmy) obecna Europejska Sieć Ekologiczna w Polsce powstała faktycznie bez udziału społeczności lokalnych i ich przedstawicieli (samorządów lokalnych). Dlatego tak bardzo istotne jest, jak przekonywać do nowych obszarów ochrony.
Warto podkreślić, że Wy – osoby z danej społeczności lokalnej – macie pewną przewagę nad nami, przedstawicielami organizacji pozarządowych. Otóż jesteście „tutejsi”, „jedziecie na tym samym wózku” z tu mieszkającymi, Wasi rodzice czy sąsiedzi mają swoje gospodarstwa rolne czy pracują w lesie. Z tego powodu rozmówcy, oponenci czy sceptycy względem Natury 2000, łatwiej Wam zaufają niż osobom „z zewnątrz”.
Na wstępie warto wiedzieć, jak należy mówić, aby być dobrze zrozumianym. Warto starać się mówić w sposób jednoznaczny i jasny dla rozmówcy. Najlepiej odbierany jest komunikat podany zwięźle, dobrze jest unikać długich, rozwlekłych zdań. Należy podawać informację uporządkowaną oraz dobitnie akcentować ważne treści. Dobrze jest skupiać się na głównym temacie rozmowy – unikać długich dygresji, a gdy z tematu zbacza nasz rozmówca próbować wracać do podstawowych zagadnień.

Najważniejszym elementem naszej rozmowy powinno być wyraźne zaakcentowanie, że mamy z rozmówcą wspólny cel, jakim niewątpliwie jest poprawa dobrobytu mieszkańców żyjących w rejonie ostoi Europejskiej Sieci Ekologicznej. Mamy jednak inny sposób dojścia do niego niż oponenci Sieci. W dodatku ta droga jest absolutnie abstrakcyjna, zwłaszcza dla starszego pokolenia. Jemu dobrobyt kojarzy się z zakładami, fabrykami, zaś gospodarowanie na roli przy pomocy kosy czy uprawianie zbóż bez chemii lub z minimalnym jej używaniem, kojarzy się z biedą i zacofaniem. Dlatego niełatwo jest przekonać do gospodarowania w sposób „nienowoczesny” i do tego, że może to przynieść duże profity. Podobnie trudno „wmówić” miejscowemu, że okolica jest wyjątkowa z uwagi na przyrodę i że ktoś tu będzie z daleka przyjeżdżał ją oglądać oraz że na tym także można zarobić. Dlatego warto mówić „językiem korzyści”, tzn. w jaki konkretny sposób można zarobić. Należy przy tym używać języka prostego, bez niezrozumiałych pojęć i specjalistycznej terminologii. One zniechęcają nie tylko do tematu, ale również do „wymądrzającego się”. Gdy widać, że rozmówca nie rozumie danej kwestii, warto jeszcze raz ją opisać, używając innych, prostych słów. Bardzo dobrym argumentem są przykłady. Do rozmówcy najlepiej przemawiają korzyści z Natury, osiągane przez kogoś gospodarującego w pobliżu. Może to i banalne, ale najlepszym świadectwem jest „własne podwórko”, tzn. gdy my sami lub nasi najbliżsi możemy pochwalić się wymiernymi korzyściami z prośrodowiskowego gospodarowania.

Ostoja Natura 2000
Babia Góra. W 1954 roku w masywie Babiej Góry
(wraz ze szczytem Diablak) utworzono Babiogórski
Park Narodowy. W uznaniu niezwykłych walorów
przyrodniczych Babiogórski Park Narodowy został
wpisany w 1977 roku przez UNESCO na listę
światowych rezerwatów biosfery.
fot. Ondřej Žváček {{Cc-by-sa-3.0}}
Przekonując do Europejskiej Sieci Ekologicznej należy się nastawić na rozprawianie się z kontrargumentami jej przeciwników. Często są aż nieprawdopodobne, jak te wspomniane na początku artykułu. Pomimo że nierzadko śmiech ciśnie się na usta, zawsze należy tak się zachowywać, aby nie obrażać rozmówcy. Generalnie należy powstrzymywać się od osobistych wycieczek (np. „jesteś głupi”), choćby nasz rozmówca względem nas nie był tak „wspaniałomyślny”. Zwykle robi to, aby wyprowadzić nas z równowagi. Mimo wszystko należy być życzliwym. Powinno skupiać się nad poszukaniem innego argumentu do obalenia kontrargumentu rozmówcy, używając tzw. „miękkiej riposty”. Dobrze w takim miejscu użyć obrazowego przykładu, który jednocześnie będzie wyraźnym zaprzeczeniem słów przeciwnika. Należy nie zapominać, że ważny jest również sposób wypowiadania się – najlepiej mówić spokojnie, bez nadmiernej emocji w głosie, ale stanowczo. To jest dobry sposób na pokazanie, że wiemy co mówimy, tzn. dobrze znamy temat.
I co warto podkreślić - względem rozmówcy należy być uczciwym – zwykle jest tak, że fałsz prędzej czy później będzie odkryty, a wtedy nasze zaangażowanie w sprawę pójdzie na marne.

Podsumowując
W przekonywaniu do Natury 2000 niezbędna jest podstawowa wiedza o tej formie ochrony, znajomość możliwych do uzyskania korzyści w związku z istnieniem takiego obszaru w rejonie naszego miejsca zamieszkania, a także umiejętność przekazania wiedzy. I oczywiście chęć do robienia tego. Jednak angażując się w takie działanie warto pamiętać, że jego efektem może być zysk i dla przyrody, i dla ludzi mieszkających i gospodarujących blisko niej. W tym dziele niezwykle istotne jest niezrażanie się początkowymi niepowodzeniami. Zapewne wielokrotnie nasze słowa o korzyściach z Natury zostaną zlekceważone, czy wręcz wyśmiane. Jednak nierzadko w ten sposób zasiejemy ziarno ciekawości u rozmówcy. A gdy jeszcze spostrzeże, że ktoś w okolicy osiąga wymierne korzyści dzięki pobliskiej ostoi Natura 2000, jest duże prawdopodobieństwo, że i on zacznie szukać własnej metody na podreperowanie domowego budżetu w ten sposób. A wtedy i on stanie się gorącym zwolennikiem tutejszego obszaru ochrony.


Autor:
Rafał Jasiński (1981) - absolwent prawa i ochrony środowiska. Od 2001 r. współpracuje z Towarzystwem dla Natury i Człowieka, gdzie m.in. realizował projekty dotyczące budowy akceptacji społecznej dla ostoi Natura 2000. Od 2004 r. jest redaktorem prowadzącym biuletyn Towarzystwa OIKOS. Ekologia i Współdziałanie. Autor licznych publikacji (folderów, broszur) dot. walorów przyrodniczych i turystycznych Lubelszczyzny. Członek Ruchu Ekologicznego św. Franciszka z Asyżu. W wolnych chwilach pieszo lub na rowerze przemierza Lubelszczyznę i polskie góry. Na stałe mieszka w Chełmie.


Powyższy artykuł pochodzi publikacji "Taką mamy naturę. Natura 2000 i inne formy ochrony przyrody. Materiały dla nauczycieli", Łódź 2009, ISBN: 978-83-928246-5-7.

Spis artykułów:




 
 
.
  
U źródeł Natury

Witamy na archiwalnej (2009) stronie projektu
„U źródeł Natury”, którego głównym celem było zapoznanie uczniów i nauczycieli z problematyką programu NATURA 2000 oraz pozostałymi formami ochrony środowiska.


PAKIET DLA GIMANZJÓW

PAKIET DLA LICEÓW

 

logo źródła

Ośrodek Działań Ekologicznych „Źródła”
ul. Zielona 27, 90-602 Łódź
tel. 42 632 81 18, kom. 507 575 535
e-mail: office@zrodla.org
www.zrodla.org


1,5% podatku na zieloną edukację




Sponsorzy programu:


logo NFOSiGW
Projekt dofinansowany ze środków
Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska
i Gospodarki Wodnej



.
Wsparcie udzielone przez Islandię, Liechtenstein
i Norwegię poprzez dofinansowanie
ze środków Mechanizmu Finansowego
Europejskiego Obszaru Gospodarczego
oraz Norweskiego Mechanizmu Finansowego,
a także ze środków budżetu
Rzeczpospolitej Polskiej w ramach
Funduszu dla Organizacji Pozarządowych.




Partnerzy programu:


.

.



Bezpłatny program do rozliczenia podatku
za rok 2023 jest już dostępny do pobrania ze strony opp.zrodla.org


Uwaga! Ta strona używa cookie. Korzystając ze strony wyrażasz zgodę na używanie cookie, zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki.