u źródeł natury
STRONA GŁÓWNA | O NATURZE 2000 | MAPA | SCENARIUSZE ZAJĘĆ | LINKI | O PROGRAMIE U ŹRÓDEŁ NATURY | O ŹRÓDŁACH

 

RÓŻNE STRONY OCHORONY



Cel zajęć: zapoznanie uczniów z systemem ochrony przyrody w Polsce.

Cele operacyjne:
Uczeń:
  • wyjaśnia pojęcie „przyroda”,
  • omawia znaczenie przyrody dla człowieka,
  • wyjaśnia różnice pomiędzy ochroną przyrody a ochroną środowiska,
  • wymienia co najmniej sześć form ochrony przyrody występujących w Polsce, potrafi podać ich przykłady,
  • rozróżnia obowiązujące w Polsce formy ochrony, wymienia różnice i podobieństwa pomiędzy nimi,
  • podaje definicję „europejskiej sieci Natura 2000”,
  • analizuje zależności pomiędzy lokalizacją obszarów Natura 2000 i innych obszarów chronionych,
  • korzysta z różnych źródeł w celu znalezienia informacji o ochronie przyrody.
Środki: fragmenty ustawy o ochronie przyrody (załącznik nr 1 i załącznik nr 2 – jeden egzemplarz załącznika pocięty wg linii), mapa sieci Natura 2000 w Polsce, karty pracy (załącznik nr 4 powielony w liczbie odpowiadającej liczbie grup), papier makulaturowy do notatek, duże arkusze papieru, pisaki.

Czas trwania: dwie godziny lekcyjne

Miejsce zajęć: sala lekcyjna

Grupa wiekowa: gimnazjum


Przebieg zajęć:
Zajęcia rozpocznij od burzy mózgów nt. tego, co oznacza pojęcie „przyroda”. Zapisz hasło „przyroda” na tablicy lub na dużym arkuszu papieru i poproś uczniów o podawanie skojarzeń definiujących to słowo. Przypominamy, że podczas burzy mózgów wymieniamy jak najwięcej pomysłów. Wszystkie pomysły są zapisywane przez wyłonionego wcześniej sekretarza. Podczas ćwiczenia obowiązuje zakaz wyśmiewania i krytykowania pomysłów. Wszystkie propozycje uczniów powinny być zapisane czytelnie w niewielkich odstępach od siebie, tak, aby na tablicy nie powstał zbyt duży chaos. Po wyczerpaniu pomysłów podziel uczniów na 4-5 osobowe grupy, rozdaj kartki papieru i poproś o stworzenie definicji pojęcia przyroda na podstawie zebranych wcześniej pomysłów. Na opracowanie przeznacz nie więcej niż 5 minut, a następnie poproś przedstawicieli grup o zaprezentowanie definicji.

Następnie zaproponuj młodzieży wspólne lub grupowe wykonanie mapy myśli nt. znaczenia przyrody dla człowieka. Na podłodze albo na złączonych stołach rozłóż papier (dwa sklejone ze sobą arkusze A1), na środku w kole zapisz hasło „znaczenia przyrody dla człowieka”, rozdaj różnokolorowe pisaki. Omów metodę i przedstaw zasady pracy.

Mapa myśli to taki sposób notowania, który pozwala odwzorować chaotyczny (nielinearny) sposób ludzkiego myślenia. Do narysowania mapy potrzebujemy dużej powierzchni i kolorowych pisaków, oprócz zapisanych słów powinniśmy używać rysunków, symboli, kolorów. Zawsze w centralnej części mapy w formie rysunku lub dużego wyraźnego napisu umieszczamy problem, tytuł, coś nad czym pracujemy. Od niego odchodzą najważniejsze skojarzenia, które dalej rozgałęziają się na coraz bardziej drobne i szczegółowe. Mapa powinna mieć promienistą strukturę z licznymi rozgałęzieniami.


Zawróć uwagę na to, aby uczniowie oprócz wartości użytkowych uwzględnili także aspekty etyczne, estetyczne, naukowe. Po zakończeniu poproś uczniów o podsumowanie wspólnej pracy i odpowiedź na pytanie czy i dlaczego należy chronić przyrodę? Zastanówcie się wspólnie, co zagraża przyrodzie i w jaki sposób można tym zagrożeniom zapobiec. Tak pokieruj rozmową, aby uczniowie dostrzegli różnicę między ochroną środowiska a ochroną przyrody. Wyjaśnij, czym różnią się te dwa pojęcia:

Ochrona środowiska - całokształt działań (także zaniechanie działań) mających na celu właściwe wykorzystanie oraz odnawianie zasobów i składników środowiska naturalnego, zarówno jego składników abiotycznych, jak i żywych. Sposoby ochrony środowiska: racjonalne kształtowanie środowiska i gospodarowanie zasobami środowiska zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju, przeciwdziałanie zanieczyszczeniom, utrzymywanie i przywracanie elementów przyrodniczych do stanu właściwego.
[źródło: http://pl.wikipedia.org/wiki/Ochrona_środowiska]

Obowiązek ochrony środowiska reguluje ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska (Dz.U.Nr 62 poz.627 z późniejszymi zmianami).

Ochrona przyrody - ogół działań zmierzających do zachowania w niezmienionym lub optymalnym stanie przyrody ożywionej i nieożywionej, a także krajobrazu. Głównym celem ochrony przyrody jest utrzymanie stabilności ekosystemów i procesów ekologicznych oraz zachowanie różnorodności biologicznej.
[źródło: http://pl.wikipedia.org/wiki/Ochrona_przyrody].

Cele, zasady i formy ochrony przyrody reguluje ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody (Dz.U.Nr Nr 92 poz. 880 z późniejszymi zmianami).

Poproś jednego z uczniów o głośne odczytanie fragmentu ustawy o ochronie przyrody (art. 2 i 3) lub rozdaj powielony fragment uczniom do indywidualnego zapoznania się z teksem (załącznik nr 1). Poproś, aby uczniowie własnymi słowami określili cele ochrony przyrody, a także jakie składniki przyrody ustawodawca chce chronić.

Podziel uczniów na 7 grup, każda grupa powinna zajmować osobny stolik. Rozdaj grupom kartki i poproś, aby wymienili znane im formy ochrony przyrody. Ćwiczenie to możesz zorganizować w formie konkursu, w którym najlepsza grupa zostanie nagrodzona (np. plusami w dzienniku), aby utrudnić konkurencję możesz poprosić, aby uczniowie podali po jednym przykładzie do każdej wymienionej formy ochrony. Na zadanie przeznacz 3-5 minut, a następnie poproś o odłożenie długopisów i odczytanie przez przedstawicieli prac grup, wyłoń zwycięzców. Zapisz wymienione przez uczniów formy ochrony przyrody na tablicy. Poproś wybranego ucznia o odczytanie Art. 6. ust. 1 ustawy o ochronie przyrody, w którym wymienione są wszystkie ustanowione formy ochrony przyrody. Uzupełnij listę form na tablicy. Zapytaj czy uczniowie słyszeli o tych formach, czy potrafią wymienić przykłady takich form?

Formami ochrony przyrody są:
1) parki narodowe;
2) rezerwaty przyrody;
3) parki krajobrazowe;
4) obszary chronionego krajobrazu;
5) obszary Natura 2000;
6) pomniki przyrody;
7) stanowiska dokumentacyjne;
8) użytki ekologiczne;
9) zespoły przyrodniczo-krajobrazowe;
10) ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów.

Rozdaj grupom fragmenty Ustawy o Ochronie Przyrody (załącznik nr 2). Zadaniem grup będzie zapoznanie się z opisanymi formami ochrony, a następnie omówienie ich własnymi słowami całej klasie. Dla ułatwienia prezentacji poproś, aby uczniowie sporządzili krótkie notatki nt. każdej z opisanych form. Tak pokieruj prezentacjami, aby Natura 2000 omówiona została jako ostatnia. Zapisz na tablicy definicję „Natura 2000 to europejski system obszarów chronionych, w skład którego wchodzą obszary specjalnej ochrony ptaków oraz specjalne obszary ochrony siedlisk”. Poproś o przepisanie definicji do zeszytów.

Zapoznaj uczniów z mapą „Natura 2000 i inne formy ochrony przyrody w Polsce”. Poproś uczniów o przeanalizowanie zależności pomiędzy rozmieszczeniem obszarów Natura 2000 a innych obszarów chronionych. Poproś przedstawiciela grupy omawiającej Naturę 2000 o odczytanie art. 25 ust. 2 ustawy tj.
„Obszar Natura 2000 może obejmować część lub całość obszarów i obiektów objętych formami ochrony przyrody” oraz art. 36 ust. 1. „Na obszarach Natura 2000, z zastrzeżeniem ust. 2, nie podlega ograniczeniu działalność związana z utrzymaniem urządzeń i obiektów służących bezpieczeństwu przeciwpowodziowemu oraz działalność gospodarcza, rolna, leśna, łowiecka i rybacka, a także amatorski połów ryb, jeżeli nie zagrażają one zachowaniu siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk roślin lub zwierząt ani nie wpływają w sposób istotny negatywnie na gatunki roślin i zwierząt, dla których ochrony został wyznaczony obszar Natura 2000.” oraz ust. 2. „Prowadzenie działalności, o której mowa w ust. 1, na obszarach Natura 2000 wchodzących w skład parków narodowych i rezerwatów przyrody, jest dozwolone wyłącznie w zakresie, w jakim nie narusza to zakazów obowiązujących na tych obszarach”. Poproś uczniów, aby własnymi słowami powiedzieli, co to oznacza.

Zwróć uwagę uczniów na to, że na mapie pojawiają się dodatkowe obszary chronione takie jak Rezerwaty Biosfery, Obszary Ramsar, obszary odznaczone Dyplomem Europy i obszary oznaczone jako Światowe Dziedzictwo UNESCO. Przedstaw pokrótce informacje o nich (informacje na ten temat w załączniku nr 4). Porozmawiaj z młodzieżą na ile obszary te oraz obszar sieci Natura 2000 pokrywają się z innymi formami ochrony przyrody? Poproś, aby uczniowie zastanowili się dlaczego obszary te pokrywają się? Uzupełnij wypowiedzi uczniów. Krajowy system obszarów chronionych i projektowana w Polsce sieć Natura 2000 pokrywają się tylko w pewnym stopniu, ponieważ różne są cele ich tworzenia.

Krajowe formy ochrony obejmują najcenniejsze fragmenty naszej przyrody, dodatkowo posiadają solidną dokumentację przyrodniczą, a często też plany ochrony – dlatego od nich rozpoczęto prace nad Naturą 2000. Gdyby istniejący w kraju system obszarów chronionych zabezpieczał w wystarczającym stopniu siedliska i gatunki wymagające ochrony zgodnie z Dyrektywami Siedliskową i Ptasią, desygnowanie dodatkowych obszarów nie miałoby uzasadnienia.
Z drugiej strony niemożliwe byłoby wyznaczenie elementów sieci jedynie spośród obiektów już chronionych w Polsce, które ponadto zostały utworzone w celu ochrony wartości przyrodniczych, istotnych z punktu widzenia naszego kraju, podczas gdy obszary Natura 2000 powoływane są dla zabezpieczania rodzajów siedlisk przyrodniczych i gatunków, uznanych za zagrożone i rzadkie w skali Europy. Nieobjęcie parków krajobrazowych czy rezerwatów systemem Natura 2000 w żaden sposób nie obniża ich znaczenia dla ochrony różnorodności biologicznej i krajobrazowej w skali kraju – niektóre siedliska czy gatunki uznawane za rzadkie i zagrożone w skali kraju mogą nie być zagrożone w innych państwach Europy, co nie oznacza jednak, że w Polsce nie należy ich chronić. Ponadto wiele polskich form ochrony zostało utworzonych dla zachowania elementów przyrody nieożywionej czy różnorodności krajobrazowej, które nie są chronione w ramach sieci Natura 2000.


Na zakończenie zajęć podziel uczniów na 2-3 osobowe zespoły i rozdaj im karty pracy (załącznik nr 3) do wypełnienia w ramach pracy domowej. Na następnej lekcji omów z uczniami sposób wykonania zadań.


Pobierz:
  • wszystkie scenariusze pdf
  • załącznik nr 1 do scenariusza pdf
  • załącznik nr 2 do scenariusza pdf
  • załącznik nr 3 do scenariusza pdf
  • załącznik nr 4 do scenariusza pdf



Scenariusz pochodzi z książki "U źródeł Natury. Natura 2000 i inne formy ochrony przyrody. Materiały dla nauczycieli", wyd. ODE Źródła, Łódź 2009, ISBN: 978-83-928246-3-3

Creative Commons License Scenariusz jest dostępny na licencji Creative Commons "Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 2.5 Polska" . Można go rozpowszechniać w celach niekomercyjnych pod warunkiem podania ich źródła i autorstwa.


Scenariusze


To leży w mojej naturze – O. Bogusiak
Historia ochrony przyrody – G. Świderek
O formach ochrony przyrody w Polsce – G. Świderek, współpraca M. Szyrmer, K. Smolnicki
Różne Strony Ochrony – M. Szyrmer, K. Smolnicki, współpraca G. Świderek
Nasza Mapa Natury – M. Szyrmer, K. Smolnicki, współpraca G. Świderek
Wszystko, czego nie wiecie o Naturze 2000 – M. Szyrmer, K. Smolnicki, współpraca G. Świderek
Drogi do porozumienia – M. Szyrmer, K. Smolnicki, współpraca G. Świderek
Naturalna reklama – M. Szyrmer, K. Smolnicki, współpraca G. Świderek
Głowa do góry, czyli ptakiem do Europy – M. Szyrmer, K. Smolnicki, współpraca G. Świderek
O ekologach, Naturze 2000 i Rospudzie – G. Świderek
Rybi szkielet i zagrożenia Bałtyku – G. Świderek
Turystyka masowa czy zrównoważona? – G. Świderek

 
 
.
  
U źródeł Natury

Witamy na archiwalnej (2009) stronie projektu
„U źródeł Natury”, którego głównym celem było zapoznanie uczniów i nauczycieli z problematyką programu NATURA 2000 oraz pozostałymi formami ochrony środowiska.


PAKIET DLA GIMANZJÓW

PAKIET DLA LICEÓW

 

logo źródła

Ośrodek Działań Ekologicznych „Źródła”
ul. Zielona 27, 90-602 Łódź
tel. 42 632 81 18, kom. 507 575 535
e-mail: office@zrodla.org
www.zrodla.org


1,5% podatku na zieloną edukację




Sponsorzy programu:


logo NFOSiGW
Projekt dofinansowany ze środków
Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska
i Gospodarki Wodnej



.
Wsparcie udzielone przez Islandię, Liechtenstein
i Norwegię poprzez dofinansowanie
ze środków Mechanizmu Finansowego
Europejskiego Obszaru Gospodarczego
oraz Norweskiego Mechanizmu Finansowego,
a także ze środków budżetu
Rzeczpospolitej Polskiej w ramach
Funduszu dla Organizacji Pozarządowych.




Partnerzy programu:


.

.



Bezpłatny program do rozliczenia podatku
za rok 2023 jest już dostępny do pobrania ze strony opp.zrodla.org


Uwaga! Ta strona używa cookie. Korzystając ze strony wyrażasz zgodę na używanie cookie, zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki.